Tężyczka, jakie badania należy zrobić jest uzależnione od rodzaju tężyczki. Rozróżniamy dwa typy tężyczki, jawną oraz utajoną. W tężyczce jawnej dominują skurcze mięśni razem z parestezjami (drętwienie mrowienie itd.) rąk, stóp i ust i tu powinien wystarczyć podstawowy zestaw badań z krwi i moczu. W tężyczce utajonej objawy są skąpe i niecharakterystyczne i w tym przypadku ważna jest wnikliwa diagnostyka.
Jakie badania na tężyczke należy zrobić u lekarza?
Pierwszym etapem badania tężyczki jest badanie lekarskie. Lekarz podczas badania ocenia przede wszystkim objaw Trousseau i objaw Chwostka.
- Co to jest objaw Trousseau? Jest to skurcz mięśni ręki (ręka przybiera pozycje ręki położnika – palce kurczą się do środka dłoni) niezależny od naszej woli w wyniku niedokrwienia kończyny. Niedokrwienie najczęściej wywołuje się poprzez napompowanie mankietu ciśnieniomierza na ramieniu na 30 sekund.
- Co to jest objaw Chvostka? Jest to skurcz mięśni twarzy niezależny od naszej woli w wyniku uderzenia młoteczkiem neurologicznym w okolicy policzka około 2 cm do przodu od małżowiny usznej.
Próba tężyczkowa
Kolejnym badaniem na tężyczkę jest próba tężyczkowa. Co to jest próba tężyczkowa przeczytasz tutaj. Badanie to ma za zadanie określić, czy występują charakterystyczne skurcze mięśni dla tężyczki. Ujemna próba tężyczkowa raczej wyklucza tę chorobę, natomiast dodatnia próba tężyczkowa jeżeli współistnieje z objawami potwierdza tężyczke.
Podsumowując pierwszym krokiem do badania tężyczki jest wykonanie próby tężyczkowej!
Tężyczka, jakie badania w laboratorium?
Jednym z najważniejszych elementów diagnostyki tężyczki są badania laboratoryjne. Przeprowadzenie tych badań pozwala ustalić przyczynę tężyczki. Jakie badania należy zrobić?
Należy oznaczyć poziom wapnia (Ca), Magnezu (Mg) i Fosforu (P) we krwi
- Najważniejszym pierwiastkiem w przypadku badania tężyczki jest wapń. U osób z tężyczką dochodzi do obniżenia poziomu wapnia co powoduje, że układ nerwowy jest nadreaktywny. W badaniu powinno zbadać się poziom wapnia zjonizowanego, a nie całkowitego. Wapń całkowity nie wnosi dużo informacji, ponieważ pierwiastek ten wiąże się z białkami a nas interesuje, ile jest wapnia wolnego w płynach ustrojowych i komórkach.
- Drugim najważniejszym pierwiastkiem jest magnez. U osób z tężyczką, jeżeli nie stwierdza się obniżonego poziomu wapnia to najczęściej występuje obniżony poziom magnezu. Magnez działa jak stabilizator układu nerwowego. Co więcej, niedobór magnezu doprowadza do zaburzeń wydzielania hormonu PTH (parathormon) oraz syntezy witaminy D, które są również ważne w regulowaniu poziomu wapnia. W przypadku stwierdzenia obniżonego poziomu magnezu drążyć przyczyne tej zmiany. Czy jest to na przykład współistniejąca z tężyczką insulinooporność? Obecnie najlepszym wskaźnikiem poziomu magnezu jest jego stężenie w erytocytach (chociaż wciąż nie doskonałym).
- Nieprawidłowy poziom fosforu nie powoduje bezpośrednio zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego. Badanie tego pierwiastka pomaga ustalić, jakie są przyczyny niedoboru wapnia. Dla przykładu nadmiar spożywanego fosforu powoduje jego większe stężenie w organizmie. Fosfor wiąże wapń i powoduje jego niedobór.
Należy oznaczyć poziom parathormonu (PTH), witaminy D3 oraz oznaczyć poziom elektrolitów w dobowej zbiórce moczu
- PTH to główny hormon regulujący poziom wapnia w organizmie. Niski parathormon powoduje obniżenie poziomu wapnia i wskazuje na niewydolność przytarczyc. Podwyższony poziom PTH zwiększa ilość wapnia we krwi.
- Obniżony poziom witaminy D jest dość częstą przyczyną niskiego poziomu wapnia i tężyczki. Do niedoboru tej witaminy dochodzi przy zaburzeniach wchłaniania z przewodu pokarmowego i rzadkim przebywaniu na słońcu.
- Oznaczenie Ca i Mg w dobowej zbiórce moczu ma na celu określenie czy przyczyną tężyczki nie jest nieprawidłowa utrata tych elektrolitów z moczem na skutek choroby nerek.
Badanie EKG w tężyczce
Serce jest również mięśniem podatnym na niski poziom wapnia i magnezu. Jeżeli stwierdza się nieprawidłowe poziomy tych elektrolitów to należy wykonać badanie EKG serca. Ocenia się czy nie dochodzi do zaburzeń rytmu serca (pobudzenia nadkomorowe lub wydłużenie odcinka QT) .
Ocena psychologiczna w tężyczce
Ocena przez psychologa ma dwie funkcje. Po pierwsze wsparcie osoby z tężyczka, ponieważ sama tężyczka wywołuje lek i niepokój. Po drugie ocenę czy pacjent nie ma problemów nerwicowych, które powodują hiperwentylacje. Dzieje się tak dlatego, że osoby, które są nerwowe przyśpieszają oddychanie. W wyniku hiperwentylacji wapń łączy się w większej ilości z białkami krwi i jest go za mało w płynach ustrojowych i komórkach. W konsekwencji dochodzi do pojawienia się objawów tężyczki.
Podsumowując podstawowy zestaw badań w kierunku tężyczki powinien obejmować:
– wapń zjonizowany, potas, fosfor, magnez (jeżeli to możliwe poziom magnezu w erytrocytach), parathormon i witamine D z krwi
– poziom wapnia i magnezu z dobowej zbiórki moczu
Ostateczne rozpoznanie tężyczki
Rozpoznanie tężyczki jawnej najczęściej nie sprawia trudności, gdyż objawy są dość charakterystyczne i badania szybko potwierdzają rozpoznanie. Natomiast pytanie, jakie badania zrobić w tężyczce zadawane są przez osoby z tężyczką utajoną. W takich przypadkach rzeczywiście wnikliwa diagnostyka przyczyn tężyczki jest bardzo ważna, gdyż standardowe badania mogą wychodzić prawidłowo. Warto wtedy w oparciu o wywiad zbadać narządy które w biorą udział w regulacji poziomu wapnia i magnezu.
Badania czasami rozszerza się o ocene funkcji następujących narządów:
Tarczyca (hormony tarczycy, przeciwciała przeciw komórką tarczycy anty-TPO, anty-TG, USG tarczycy, kalcytonie).
Nerki (USG nerek, kreatynina, mocznik)
Przewód pokarmowy (USG wątroby i trzustki, przeciwciała w kierunku celiaki, endoskopia, przyjmowane leki w tym inhibitory pompy protonowej, badanie kału na pasożyty)
Gospodarka weglowodanowa (oznaczenie krzywej cukrowej i insuliny).
Krew (oznaczenie poziomu żelaza, kwasu foliowego, ferrytryny).
To przykłady rozszerzonej diagnostyki w kierunku przyczyn tężyczki utajonej. W każdym bądz razie decyzje o pogłębianiu diagnostyki podejmujemy w przypadku braku zmian w badaniach podstawowych i w oparciu o wywiad i objawy pacjenta.
