Blog

Stwardnienie zanikowe boczne (ALS) – dlaczego dochodzi do tej choroby. [1]

ALS jest chorobą którą rozpoznaje się niestety na podstawie samych objawów po wykluczeniu innych schorzeń mogących imitować stwardnienie zanikowe boczne (najczęściej zespół łagodnych fascykulacji). Lekarz aby rozpoznać ALS poszukuje objawów uszkodzenia komórek nerwowych które odpowiadają za poruszanie mięśni (bardzo charakterystyczne fascykulacje). Muszą być stwierdzone objawy uszkodzenia komórek nerwowych znajdujących się w korze mózgu jak i w rdzeniu kręgowym (fascykulacje).

Jaki pacjent z ALS jest każdy widzi ale jaki proces doprowadza do zwyrodnienia komórek ruchowych? Niestety do końca tego nie wiemy ale jest kilka hipotez które wydają się wyjaśniać ten proces w części. Wiec co zaobserwowano:

Przyczyny stwardnienia zanikowego bocznego (ALS; SLA).

1. Nadmiar glutaminianu, to jedna z pierwszych hipotez. Glutaminian to neurotransmiter tak jak dopamina, serotonina czy acetylocholina. Nadmierne wytwarzanie tej substancji przez motoneurony powoduje nadmierny napływ wapnia do komórki i jej uszkodzenie. Nie wiemy do końca dlaczego w ALS występuje nadmierna stymulacja tym neurotransmiterem ale lek który stosują pacjenci (rituzol) prawdopodobnie hamuje procesy wynikające z toksycznego działania glutaminianu.

2. Mitochondria czyli płuca komórki. W komórkach nerwowych osób chorych na ALS zaobserwowano zmienione mitochondria. Organelle te były przede wszystkim są obrzęknięte z powodu utraty przez nich funkcji. Dlaczego mitochondria są takie ważne w komórce i ich zmiana może prowadzić do choroby. Otóż, mitochondria przy użyciu tlenu wytwarzają energie oraz regulują poziom wapnia w komórce. Dlatego uszkodzenie tych struktur prowadzi do braku energii i nadmiernej koncentracji wapnia a w konsekwencji obumarcia komórek ruchowych.

3. Wolne rodniki tlenowe czyli nadmiar tlenu. W płynie mózgowo-rdzeniowym, krwi oraz w moczu osób z ALS zaobserwowano nadmierną ilość wolnych rodników tlenowych. Taki nadmiar cząstek tlenu uszkadza komórki oraz ich DNA. Najczestsza mutacja genetyczna w stwardnieniu zanikowym bocznym, SOD1 to mutacja enzymu odpowiedzialnego za redukowanie poziomu wolnych rodników. Również uszkodzone mitochondria mogą nieprawidłowo zużywać tlen i doprowadzać do jego nadmiaru. I znowu kolejny lek w ALS (radicava) to wymiatacz wolnych rodników.

4. Neurofilament czyli rusztowanie komórki. W komórkach ruchowych u chorych z ALS całe rusztowanie jest nieprawidłowo zbudowane. Nie wiadomo co to oznacza. Postuluje się że nieprawidłowy neurofilament zaburza transport wewnątrzkomórkowy szczególnie do najdalszych wypustek komórki. Chociaż z całości obserwacji wydaje się że nieprawidłowe rusztowanie komórki raczej sprzyja występowaniu choroby niż ją powoduje.

5. Mikroglej i astrocyty (glej) czyli komórki pomocnicze neuronów. Ciekawych spostrzeżeń dokonano na myszach u których modyfikowano geny. Okazało się że jeżeli spowodujemy mutacje SOD1 (najczęstsza mutacja w ALS) tylko w neuronach to nie dojdzie do rozwinięcia objawów ale jeżeli mutacje taką wprowadzimy do gleju to dojdzie do rozwinięcia objawów. Z drugiej strony jeżeli już dojdzie do rozwoju objawów i zastąpimy zmutowany gen SOD1 prawidłowym w komórkach gleju to spowolni to istotnie chorobę. Stąd komórki otaczające neurony ruchowe też odgrywają w chorobie znaczącą role.

Jak widać jest to bardzo skomplikowany proces jak nie kaskada zdarzeń. Stąd pomimo postępu medycyny choroba pozostaje nadal duży wyzwaniem dla naukowców. Niestety pacjenci chorzy na stwardnienie zanikowe boczne skazani są na stały i nie unikniony postęp choroby.