Fibromialgia to choroba charakteryzująca się występowaniem uogólnionego, przewlekłego bólu, który ma zmienny charakter, siłę i lokalizacje; oprócz bólu występują m.in. zmęczenie, zaburzenia poznawcze i zaburzenia snu. Zaliczana jest do kręgu chorób z nadwrażliwości układu nerwowego. Może współwystępować z takimi zaburzeniami, jak zespół jelita drażliwego, zespół stresu pourazowego czy zespół niespokojnych nóg.
Fibromialgia występuje u 1,5-8% populacji ogólnej i stanowi drugie co do częstości zaburzenie reumatologiczne; występuje zwłaszcza u kobiet w średnim wieku i stanowi najczęstszą przyczynę bólu mięśniowo-stawowego u kobiet w wieku 20-55 lat.
Diagnostyka fibromialgi – objawy neurologiczne
Diagnostyka fibromialgii oparta jest na kryteriach ACR z 2010 roku. Aby stwierdzić fibromialgię, u pacjenta musi występować wielomiejscowy ból o sporym nasileniu. Występujący ból charakteryzuje się nadmierną wrażliwością na niewielkie bodźce, co powadzi do hiperalgezji (nadmierna wrażliwość na ból) i allodyni (nieprzyjemne doznania na skutek bodźca, który u zdrowych ludzi nie wywołuje bólu). U większości pacjentów współwystępuje nasilone zmęczenie oraz zaburzenia lękowe i depresyjne.
Fibromialgia, gdzie będą objawy neurologiczne – punkty spustowe.
Inne choroby, dające podobne objawy jak fibromialgia
Diagnostyka różnicowa fibromialgii jest rozległa i należy w niej uwzględnić choroby zapalne i autoimmunologiczne, m.in. RZS, toczeń układowy, zespół Sjogrena, polimialgię, endokrynopatie, gł. niedoczynność i nadczynność tarczycy, zaburzenia neurologiczne, takie jak neuropatie obwodowe, stwardnienie rozsiane, miastenię czy zespół bólu mięśniowo-powięziowego
Fibromialgia – co to za choroba?
W patogenezie fibromialgii udział biorą włókna nerwowe ośrodkowe, obwodowe i autonomiczne, jednakże dokładne mechanizmy patogenetyczne nadal nie są poznane. Generalnie dużo bodźców, które nie są bólowe poprzez brak mechanizmów hamujących mózgu, są odczuwane jak ból. Prawdopodobnie spowodowane jest to uszkodzeniem małych włókien i ich neurogennym zapaleniem (dowiedz się więcej o neuropatii małych włókien). Niewątpliwie udział w powstawaniu fibromialgii mają również czynniki genetyczne. Istnieje 8-krotnie większe ryzyko wystąpienia tej choroby u krewnych 1. stopnia w porównaniu do populacji ogólnej.
Mimo podejrzeń odnośnie roli niedoborów witamin i minerałów w patogenezie fibromilagii, ich udział nadal nie został potwierdzony bądź obalony. Prowadzone badania odnośnie udziału niedoboru witaminy D, witaminy B1, B12, witamin A, C, E oraz magnezu nie dały dostatecznie jednoznacznych wyników i wymagają dalszych poszukiwań. Jedynie suplementacja koenzymu Q10 w badaniach klinicznych okazała się skuteczna w znoszeniu objawów chorobowych.
Fibriomialgia i brak snu
Ból występujący w fibromialgii jest silnie powiązany z występującymi zaburzeniami snu. Jedno z badań wykazało, że zaburzenia snu występowały u 96% chorych. Przeprowadzone badania pokazały również, iż u pacjentów z fibromialgią, w porównaniu z osobami zdrowymi, występuje zmniejszona ilość snu wolnofalowego fazy N-REM 3 i 4.
Fibromialgia leczenie
W leczeniu farmakologicznym fibromialgii udowodnione działanie, wykazane w przeprowadzonych do tej pory badaniach klinicznych, mają:
- amitryptylina (TLPD),
- fluoksetyna (SSRI),
- duloksetyna,
- milnacipran (SNRI),
- pregabalina (p/padaczkowy).
Z substancji, które niosą nadzieje dla pacjentów, szczególną uwagę zwraca nabilon, syntetyczny kanabinoid, oraz hydromaślan sodu, aczkolwiek konieczne są dalsze badania co do ich skuteczności. Prowadzone są także badania kliniczne nad skutecznością mitrazapiny, esreboksetyny oraz deswenlafaksyny. Dalszych badań wymaga także testosteron w formie żelu transdermalnego, którego skuteczność w redukowaniu bólu potwierdzono na modelu zwierzęcym.
W leczeniu niefarmakologicznym ważną rolę odgrywa wysiłek fizyczny; udowodniono, że różne rodzaje aktywności fizycznej (ćwiczenia aerobowe, ćwiczenia siłowe, ćwiczenia w wodzie) zmniejszają odczuwanie bólu, sztywności mięśni i zmęczenia oraz polepszają ogólne samopoczucie chorych (w porównaniu z pacjentami niepodejmującymi aktywności fizycznej). Przeprowadzone do tej pory badania wskazują na pozytywny wpływ stosowania również takich metod, jak: ćwiczenia tai chi, masaże terapeutyczne (wykonywane regularnie przez co najmniej 5 tygodni), akupunktura czy elektroakupunktura.
