💡 Czego nie wolno robić przy stwardnieniu rozsianym? – 21 Największych Błędów, Których Musisz Unikać (2025)
Wprowadzenie – dlaczego styl życia ma znaczenie w SM
Stwardnienie rozsiane (SM) to przewlekła, postępująca choroba neurologiczna, która wymaga wielowymiarowego podejścia – nie tylko farmakologicznego, ale też stylu życia, rehabilitacji i zdrowia psychicznego.
Wielu pacjentów nieświadomie popełnia błędy, które przyspieszają postęp choroby, wywołują rzuty lub pogarszają jakość życia.
Dlatego ten artykuł omawia najczęstsze rzeczy, których nie wolno robić przy SM – oraz co można zrobić zamiast tego.
1. Przerywanie leczenia lub samodzielne jego odstawianie
Leki modyfikujące przebieg choroby (DMT) są podstawą terapii SM. Ich nagłe odstawienie bez konsultacji z neurologiem może:
Wywołać silny rzut choroby
Spowodować wznowienie aktywności zapalnej w mózgu i rdzeniu
Osłabić działanie leków po ponownym wdrożeniu
Zawsze konsultuj decyzję o przerwaniu lub zmianie leku z lekarzem prowadzącym.
2. Zignorowanie pierwszych objawów nawrotu
Objawy takie jak:
nagłe pogorszenie wzroku,
osłabienie kończyn,
zawroty głowy,
uczucie „prądu” w kręgosłupie,
silne zmęczenie
mogą oznaczać rzut. Szybkie wdrożenie leczenia sterydowego może skrócić jego czas i złagodzić skutki.
3. Przegrzewanie ciała i unikanie chłodzenia
Zjawisko Uhthoffa (przejściowe nasilenie objawów pod wpływem podwyższonej temperatury) występuje u wielu pacjentów z SM. Dlatego:
Unikaj gorących kąpieli, sauny, opalania się w pełnym słońcu
Chłodź organizm: klimatyzacja, chłodne prysznice, napoje z lodem
Nie oznacza to rezygnacji z lata – oznacza dostosowanie warunków do potrzeb układu nerwowego.
4. Brak aktywności fizycznej
Brak ruchu prowadzi do:
pogorszenia kondycji mięśni
większego ryzyka depresji
nasilenia zmęczenia
przyspieszonego rozwoju niepełnosprawności
Rekomenduje się łagodne, regularne ćwiczenia 3–5 razy w tygodniu – spacery, joga, pływanie, ćwiczenia równoważne z fizjoterapeutą.
5. Zbyt intensywne treningi bez nadzoru
Z drugiej strony – przesada w aktywności fizycznej może:
przegrzać ciało i nasilić objawy
doprowadzić do przetrenowania i odwodnienia
zwiększyć zmęczenie i spadek nastroju
Zawsze dostosuj intensywność do swojego samopoczucia i poziomu sprawności. Najlepiej ćwiczyć pod okiem specjalisty.
6. Palenie tytoniu i narażenie na dym papierosowy
Palenie to jeden z największych wrogów pacjenta z SM. Udowodniono, że:
przyspiesza postęp choroby
zwiększa ryzyko przekształcenia postaci rzutowej w postępującą
osłabia działanie leków modyfikujących przebieg
potęguje zmęczenie i zaburzenia oddychania
➡️ Jeśli palisz – rzucenie tytoniu może być jedną z najlepszych decyzji zdrowotnych w przebiegu SM.
7. Nadużywanie alkoholu
Choć okazjonalna lampka wina nie jest zakazana, regularne lub nadmierne spożycie alkoholu może:
nasilać problemy z równowagą i koordynacją
pogarszać sen, nastrój i funkcje poznawcze
wchodzić w interakcje z lekami
🛑 Unikaj nadmiaru alkoholu – zwłaszcza w czasie rzutów lub leczenia sterydowego.
8. Stres bez kontroli
Długotrwały stres powoduje:
wzrost poziomu kortyzolu, który osłabia odporność
wyzwalanie rzutów choroby
pogorszenie objawów takich jak spastyczność i zmęczenie
Zadbaj o techniki relaksacyjne:
🧘 joga, 🧠 medytacja, 💬 rozmowa z psychologiem, 🚶spacery w naturze.
9. Ignorowanie objawów depresji i lęku
SM zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych, które z kolei:
pogarszają funkcjonowanie
zmniejszają motywację do leczenia i rehabilitacji
obniżają jakość życia
Objawy, których nie wolno ignorować:
utrata chęci do życia
bezsenność
ciągły niepokój
izolowanie się od ludzi
💬 Nie bój się szukać pomocy psychologa lub psychiatry – to nie oznaka słabości, lecz siły i świadomości.
10. Brak regularnych kontroli neurologicznych
SM to choroba dynamiczna – nawet jeśli objawy się wycofały, może dojść do zmian w mózgu i rdzeniu. Dlatego:
Odwiedzaj neurologa minimum raz na 6–12 miesięcy
W razie pogorszenia – wcześniej
Wykonuj regularnie kontrolne MRI
Monitoruj skutki uboczne leczenia
📈 Im szybciej wykryte zmiany, tym większe szanse na skuteczne zatrzymanie ich rozwoju.
11. Przerywanie rehabilitacji
Częstym błędem jest porzucenie fizjoterapii, gdy tylko poczujesz się lepiej. Tymczasem:
Utrzymanie efektów terapii wymaga systematycznego treningu
Brak ruchu prowadzi do osłabienia mięśni i pogorszenia sprawności
Rehabilitacja wpływa też pozytywnie na psychikę
🧍♂️ Nawet 15 minut dziennie – lepiej mało i regularnie niż dużo i rzadko.
12. Niestosowanie się do zaleceń dietetycznych
Nie istnieje jedna „dieta na SM”, ale wiadomo, że nieprawidłowe żywienie może:
nasilać stany zapalne
pogarszać zmęczenie i koncentrację
wpływać negatywnie na wagę i ogólny stan zdrowia
❌ Błędy żywieniowe w SM:
Nadmiar cukru i tłuszczów trans
Zbyt mało warzyw i owoców
Brak ryb i kwasów omega-3
Brak witaminy D, błonnika i antyoksydantów
Zalecane są diety: śródziemnomorska, przeciwzapalna, Wahls – ale dobrana indywidualnie z dietetykiem.
13. Brak suplementacji witaminy D
Witamina D:
reguluje układ odpornościowy
zmniejsza ryzyko rzutów
ma udowodnione działanie ochronne u osób z SM
📌 Zalecana dawka: 2000–4000 IU dziennie
Zawsze poprzedź suplementację badaniem poziomu 25(OH)D we krwi i skonsultuj dawkę z lekarzem.
14. Izolacja społeczna
Izolacja, zamknięcie się w sobie i rezygnacja z kontaktów towarzyskich może:
pogłębić depresję
zwiększyć poczucie samotności i lęk
zmniejszyć motywację do leczenia
👨👩👧👦 Dołącz do grupy wsparcia, fundacji, społeczności online – nie jesteś sam i nie musisz radzić sobie w pojedynkę.
15. Ukrywanie choroby w pracy/szkole
Zrozumiałe jest, że wiele osób obawia się dyskryminacji, ale ukrywanie SM może:
uniemożliwić dostosowanie obowiązków
prowadzić do wypalenia i frustracji
pogorszyć relacje i warunki pracy
📌 Znaj swoje prawa jako pacjent – masz prawo do adaptacji miejsca pracy i wsparcia psychologicznego.
16. Unikanie snu i niewłaściwa higiena snu
Sen to fundament regeneracji układu nerwowego. Błędy, które pogarszają objawy SM:
zarywanie nocy
korzystanie z telefonu tuż przed snem
nieregularny rytm dobowy
zasypianie przy włączonym świetle lub telewizorze
✅ Zalecenia: 7–9 godzin snu, rutyna wieczorna, ciemność i cisza w sypialni, wyłączona elektronika 1h przed snem.
17. Samoleczenie internetowymi „cudami”
W internecie łatwo trafić na „cudowne kuracje” obiecujące wyleczenie SM. Jednak:
Nie mają one potwierdzenia naukowego
Mogą opóźnić skuteczne leczenie
Czasem wchodzą w niebezpieczne interakcje z lekami
Mogą prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia lub oszustwa finansowego
🛑 Nigdy nie wprowadzaj terapii „alternatywnych” bez wiedzy i zgody neurologa.
18. Pomijanie objawów poznawczych
Problemy z koncentracją, pamięcią, zapominanie słów czy trudności w planowaniu to częste objawy SM. Ignorowanie ich może:
Pogorszyć funkcjonowanie w pracy i domu
Prowadzić do nieporozumień i frustracji
Wpływać na nastrój i relacje
🧠 Ćwicz mózg! Polecane są:
gry logiczne
ćwiczenia pamięciowe
aplikacje treningu umysłowego
terapia neuropsychologiczna
19. Lekceważenie infekcji i gorączki
Infekcja (nawet lekka) może wywołać:
pogorszenie neurologiczne
nasilenie istniejących objawów
rzut choroby
📌 Jeśli masz infekcję – skonsultuj się z lekarzem. Nie ignoruj gorączki, bólu gardła, zakażenia dróg moczowych.
✅ Podsumowanie – jak unikać błędów w SM
| ❌ Czego unikać | ✅ Co robić zamiast |
|---|---|
| Przerywania leczenia | Regularne wizyty u neurologa |
| Przegrzewania organizmu | Chłodzenie i unikanie upałów |
| Izolacji społecznej | Wsparcie bliskich i grupy wsparcia |
| Złej diety | Jedzenie przeciwzapalne i zbilansowane |
| Braku ruchu | Lekki, systematyczny trening |
| Stresu i samoleczenia | Psychoterapia i zaufanie sprawdzonym metodom |
❓ Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
1. Czy aktywność fizyczna szkodzi w SM?
Nie – wręcz przeciwnie. Regularny, lekki ruch pomaga zachować sprawność i łagodzi zmęczenie.
2. Czy można pić alkohol przy SM?
Umiarkowanie – tak. Nadmierne spożycie pogarsza objawy i wchodzi w interakcje z lekami.
3. Czy SM to wyrok?
Nie. Z odpowiednim leczeniem i stylem życia można żyć aktywnie przez wiele lat.
4. Czy leki na SM można odstawić, gdy objawy ustąpią?
Nie bez zgody lekarza – to grozi nawrotem objawów i postępem choroby.
5. Czy dieta ma znaczenie w SM?
Tak – może wspierać leczenie, łagodzić objawy i poprawiać jakość życia.
6. Co najbardziej pogarsza przebieg SM?
Palenie, stres, brak leczenia, izolacja społeczna i niewłaściwa dieta.
